اگر دنبال جایی هستید که هم صدای خروش آب شما را سر حال بیاورد، هم چشماندازی بینظیر از جنگلهای سرسبز آذربایجان غربی پیش رویتان باشد، باید سری به آبشار شلماش بزنید. این آبشارهای سهگانه که در نزدیکی شهر سردشت قرار گرفتهاند، یکی از مشهورترین جاذبههای طبیعی این منطقه بهشمار میآیند و هر سال گردشگران زیادی را به سمت خود میکشانند. قدمزدن در مسیر جنگلی و رسیدن به آبشاری که قطرات خنکش روی صورت مینشیند، تجربهای است که کمتر جایی نصیبتان میشود. فرقی ندارد در بهار با شکوفههای جنگل راهی این منطقه شوید یا در پاییز با رنگهای هزارگانه درختان؛ در هر فصل، آبشار شلماش سردشت چهرهای تازه و تماشایی برایتان دارد.
معرفی کوتاه آبشار شلماش
آبشار شلماش یکی از مرتفعترین و پرآبترین آبشارهای ایران است که از سه آبشار پیاپی تشکیل شده. بلندترین طبقه آن حدود ۳۰ متر ارتفاع دارد و دو طبقه دیگر هر کدام در حدود ۱۰ متر هستند. این سهگانهی خروشان در دل جنگلهای سرسبز سردشت، تصویری تماشایی و متفاوت از طبیعت آذربایجان غربی خلق کرده است.
سرچشمه این آبشار از رودخانه زاب کوچک میآید؛ رودی که بر روی گسلی بزرگ در مسیر روستاهای آلمان و شلماش جریان دارد و در نهایت به شکل این آبشار باشکوه دیده میشود. بهترین زمان بازدید، فصل بهار و تابستان است؛ زمانی که آبشار در پرآبترین حالت خود قرار دارد و طبیعت اطراف هم سرسبزی چشمنوازی دارد. ترکیب صدای خروش آب، هوای خنک و مناظر بکر اطراف باعث شده تا این مکان به یکی از محبوبترین و بهترین جاهای دیدنی ارومیه تبدیل شود.
آبشار شلماش کجاست و چطور برویم؟
آبشار شلماش سردشت در استان آذربایجان غربی، حدود ۱۵ کیلومتری جنوب شهر سردشت و ۲۴۰ کیلومتری ارومیه قرار گرفته است. این آبشار در دل درهای سرسبز و کوهستانی واقع شده و چشماندازی دارد که واقعاً شبیه یک کارتپستال زنده است.
برای رسیدن به این آبشار باید ابتدا راهی سردشت شوید. اگر از ارومیه حرکت کنید، مسیر با خودرو حدود ۴ ساعت طول میکشد. در مسیر، از روستاهایی مثل مراغان و شلماش عبور میکنید و بعد از رسیدن به جاده کوهستانی، تابلوهای راهنما شما را به سمت آبشار هدایت میکنند. فاصله آبشار تا پارکینگ حدود ۲۰ متر است و پس از چند دقیقه پیادهروی در میان درختان بلوط و گردو، به محوطه اصلی آبشار خواهید رسید.
دیدن دو آبشار دیگر کمی ماجراجویانهتر است. در گذشته دسترسی به آنها سخت بود، اما حالا پلهها و حفاظهای ایمنی مسیر را آسان کردهاند. کافی است حدود ۴۰۰ پله را پایین بروید تا با دو آبشار دیگر روبهرو شوید.
فاصلهها تا آبشار شلماش
- سردشت تا آبشار: ۱۵ کیلومتر (۱۸ دقیقه با خودرو)
- بانه تا آبشار : ۸۰ کیلومتر (۱٫۵ ساعت با خودرو)
- ارومیه تا آبشار: ۲۴۰ کیلومتر (۴ ساعت با خودرو)
- تهران تا آبشار :
- با خودرو شخصی: ۷۵۷ کیلومتر، حدود ۱۰ ساعت رانندگی
- با اتوبوس: ۱۲ تا ۱۴ ساعت تا سردشت
- با هواپیما: پرواز تهران–ارومیه حدود ۱ ساعت، سپس ۴ ساعت مسیر زمینی تا آبشار
علت نامگذاری آبشار شلماش
درباره نامگذاری آبشار شلماش دو روایت اصلی وجود دارد. روایت نخست بر پایه زبان کردی ( زبان مردم سردشت ) است. در کردی، «شل» به معنای سنگ و «ماش» به معنای بزرگ است. با توجه به صخرههای عظیم اطراف و ارتفاع چشمگیر آبشار، این نام را «سنگ بزرگ» یا «صخره بزرگ» تفسیر میکنند.
روایت دوم به گذشتههای دور و حضور قومی باستانی به نام «شلماشی» در این منطقه بازمیگردد. براساس یافتههای تاریخی و آثار سکونتگاههای قدیمی اطراف آبشار، برخی باور دارند که نام شلماش یادگار آن قوم بوده و نسل به نسل باقی مانده است. هر دو نظریه نشان میدهند که این آبشار علاوه بر زیبایی طبیعی، ریشهای عمیق در فرهنگ و تاریخ مردم سردشت دارد.
طبیعت اطراف آبشار شلماش
منطقهای که آبشار شلماش در آن قرار گرفته، بخشی از ناحیهای حفاظتشده و سرسبز است که تنوع گیاهی و جانوری شگفتانگیزی دارد. پوشش جنگلی این منطقه بیشتر از درختان بلوط تشکیل شده، اما در میان مسیر میتوانید گونههای دیگری مثل افرا، توس، ممرز و حتی راش را هم ببینید. همین ترکیب باعث شده در هر فصل رنگ و حال و هوای متفاوتی در اطراف آبشار جریان داشته باشد؛ از سرسبزی بهاری تا رنگهای زرد و قرمز پاییزی.
علاوه بر گیاهان، این منطقه زیستگاه حیوانات و پرندگان متعددی است. گونههایی مانند خرس، گراز، روباه، خرگوش و سنجاب در دل جنگلهای اطراف زندگی میکنند. آسمان منطقه هم پرواز پرندگانی مثل عقاب، شاهین و جغد را به نمایش میگذارد. این تنوع زیستی باعث شده شلماش فقط یک مقصد دیدنی نباشد، بلکه یک کلاس زنده طبیعتگردی هم به حساب بیاید.
بهترین زمان بازدید از آبشار شلماش
اگر بهدنبال دیدن چهره واقعی و پرشکوه این جاذبه هستید، بهترین زمان بازدید از آبشار شلماش از اردیبهشت تا اواسط پاییز است. در بهار، آبشار پرآب و خروشان است و جنگلهای اطراف سرسبزترین حالت خود را دارند. این فصل برای کسانی که عاشق طبیعتگردی و هوای خنکاند، انتخابی عالی محسوب میشود.
با شروع پاییز، مناظر اطراف تغییر رنگ میدهند و این مکان در میان درختانی با برگهای زرد و سرخ منظرهای تماشایی پیدا میکند. در زمستان هم گاهی بخشی از آبشار یخ میزند و صحنهای متفاوت ایجاد میشود؛ هرچند برای بازدید در این فصل باید احتیاط بیشتری در مسیر کوهستانی داشت.
امکانات رفاهی و خدمات گردشگری
با وجود اینکه آبشار شلماش در دل طبیعتی بکر قرار دارد، اما امکانات رفاهی خوبی برای آسایش گردشگران در نظر گرفته شده است. در ابتدای مسیر، پارکینگی نسبتاً بزرگ وجود دارد که محل توقف خودروهاست. البته در فصلهای پرمسافر، ممکن است جای پارک کمی محدود باشد. در محوطه اصلی آبشار نیز سرویسهای بهداشتی عمومی برای استفاده بازدیدکنندگان فراهم شده است.
برای استراحت و پیکنیک، تعدادی آلاچیق در اطراف محوطه قرار دارد. در کنار آنها چند فروشگاه کوچک و دکه وجود دارند که مواد غذایی، نوشیدنی یا حتی سوغاتیهای محلی را عرضه میکنند. رستورانها و غذاخوریهای نزدیک آبشار هم فرصت خوبی برای امتحان کردن طعم غذاهای محلی سردشت هستند.
از دیگر امکانات میتوان به وجود مسجد برای نمازگزاران، حضور راهنمایان محلی و حتی امکان اجاره اسب و قاطر برای گشتوگذار در اطراف اشاره کرد. همین خدمات ساده اما کافی، بازدید را راحتتر خواهد کرد.
جاهای دیدنی نزدیک آبشار شلماش
بازدید از آبشار شلماش تنها بخشی از جذابیتهای سفر به سردشت است. در اطراف این آبشار، چند جاذبه طبیعی و تاریخی دیگر وجود دارد که میتوانید در برنامه سفرتان بگنجانید و تجربهتان را کاملتر کنید.
گرمابه بیستون
گرمابه تاریخی بیستون یکی از قدیمیترین حمامهای ایران بهحساب میآید که قدمتش به دوره ساسانیان میرسد. این مجموعه با حوضچهها و استخرهایی پر از آبگرم معدنی، علاوه بر ارزش تاریخی، خواص درمانی هم دارد و برای تسکین دردهای مفصلی و پوستی توصیه میشود. این گرمابه در فاصله حدود ۱۱ کیلومتری از آبشار قرار دارد و بازدید از آن ترکیبی از تاریخ و آرامش را برایتان رقم میزند.
چشمه کانی گراوان
چشمه کانی گراوان با آب زلال و فیروزهای خود یکی از زیباترین جاذبههای طبیعی سردشت است. اطراف این چشمه پر از چمنزار و جنگلهای انبوه است که فضایی عالی برای پیکنیک و پیادهروی فراهم میکند. فاصله چشمه تا آبشار حدود ۳۰ کیلومتر است و ارزش یک نیمروز گشتوگذار را دارد.
پل قلاتاسیان
پل تاریخی قلاتاسیان از دوره صفویه بهجا مانده و روی رودخانه زاب ساخته شده است. این پل با طاقهای آجری زیبا و معماری منحصربهفردش، یکی از نمادهای تاریخی منطقه است. فاصله آن تا آبشار شلماش حدود ۴۸ کیلومتر است و برای علاقهمندان به تاریخ، مقصدی دیدنی خواهد بود.
اقامت در اطراف آبشار شلماش
اگر قصد دارید بیش از یک روز در این منطقه بمانید، گزینههای متنوعی برای اقامت در نزدیکی آبشار شلماش پیش روی شماست. در محوطه اطراف، سکوهایی برای برپایی چادر وجود دارد که برای علاقهمندان به کمپینگ انتخابی ساده و اقتصادی است.
در شهر سردشت هم هتلها، مهمانپذیرها و اقامتگاههای بومگردی متعددی آماده پذیرایی از مسافران هستند. از جمله میتوان به هتل مروارید، بومگردی سنار و دیار سردشت و مهمانپذیر واحدی اشاره کرد. این اقامتگاهها فضایی محلی و صمیمی دارند و تجربهای نزدیکتر به سبک زندگی مردم منطقه به شما میدهند.
اگر ترجیح میدهید در شهری بزرگتر اقامت داشته باشید، میتوانید هتلهای ارومیه را انتخاب کنید و بازدید از آبشار را در قالب یک سفر یکروزه برنامهریزی کنید. با توجه به مسیر و زمانی که برای دیدن این جاذبه نیاز است، پیشنهاد میشود حداقل یک روز کامل را به بازدید از آبشار اختصاص دهید تا بدون عجله از زیباییهای آن لذت ببرید.
غذاهای محلی سردشت در سفر به آبشار شلماش
سفر به آبشار شلماش سردشت فقط به تماشای مناظر طبیعی خلاصه نمیشود؛ بخشی از لذت این سفر، امتحان کردن غذاهای محلی منطقه است. در رستورانها و غذاخوریهای نزدیک آبشار، میتوانید کباب کردی معروف سردشت را بچشید؛ کبابی که با گوشت تازه و ادویههای محلی طعم و عطری متفاوت دارد.
همراه این غذا، دوغ محلی سرد و خوشطعم سرو میشود که از شیر تازه تهیه شده و بعد از یک پیادهروی طولانی کنار آبشار، حسابی میچسبد. آشهای محلی هم بخش دیگری از سفرهی سنتی سردشت هستند؛ آشهایی مقوی و خوشطعم که با سبزیجات کوهی پخته میشوند و طعمشان برای هر گردشگری ماندگار خواهد بود.
نکات ایمنی و محیطزیستی برای بازدید از آبشار
پیش از سفر و هنگام حضور در شلماش، بهتره این توصیهها رو در نظر داشته باشید:
- کفش مناسب پیادهروی بپوشید؛ چون سنگها و پلهها بهخصوص در روزهای بارانی بسیار لغزندهاند.
- در مسیر دسترسی به آبشار شلماش، کودکان و سالمندان نیاز به همراهی و مراقبت بیشتری دارند.
- از نزدیک شدن بیشازحد به لبه صخرهها خودداری کنید؛ جریان آب شدید است و زمین ناهموار.
- زبالهها را در طبیعت رها نکنید و حتماً در سطلهای مخصوص بریزید.
- از روشن کردن آتش در نزدیکی جنگلهای بلوط و چنار پرهیز کنید.
- به گیاهان و جانوران اطراف دست نزنید و محیط را همانطور که هست حفظ کنید.
حرف آخر: چرا باید آبشار شلماش را ببینید؟
سفر به سردشت بدون بازدید از شلماش کامل نمیشود. این آبشار با سه طبقه خروشان، جنگلهای سرسبز اطراف و هوای خنک کوهستانی، ترکیبی کمنظیر از آرامش و هیجان را پیش رویتان میگذارد. در هر فصل جلوهای تازه از طبیعت را به نمایش میگذارد؛ از خروش بهاری تا رنگهای پاییزی و یخزدگی زمستانی.
اگر قصد دارید سفری متفاوت در آذربایجان غربی داشته باشید، دیدن آبشار شلماش را در برنامه خود قرار دهید. برای شروع کافی است مقصدتان را انتخاب کنید و با تهیهی بلیط هواپیما ارومیه، اولین قدم را برای تجربه این طبیعت شگفتانگیز بردارید.
بعد از دیدن آبشار شلماش و طبیعت بکر سردشت، مقصد بعدی شما میتواند ارومیه باشد. برای آشنایی با بهترین مسیرها و جاذبههای این شهر، راهنمای سفر به ارومیه را بخوانید.
